Çocuk Göstermeme, Çocuk Teslimine Muhalefet Suçu ve Cezası
Uygulamada bu suçu en çok boşanmış ya da boşanma aşamasında olan çiftlerde görmekteyiz. Çocuk tesliminine muhalefet suçu, halk arasında çocuk göstermeme suçu olarak bilinmektedir.
Çocuk teslimi ile ilgili kararı yerine getirmeyen kişi tazyik hapsi ile cezalandırılabilmektedir.
Çocuk göstermeme suçunun şartları nelerdir?
Çocuk göstermeme suçunun oluşması için ve karşı tarafın şikayet hakkına sahip olabilmesi için aşağıda sayılan şartlar bir aranda bulunmak zorundadır:
*Mahkeme tarafından şahsi ilişki kurulmasına ilişkin verilmiş bir karar veya ara karar bulunması lazım.
*Çocuğun gösterilmemesi üzerine çocuk teslimine ilişkin kararın icrası amacıyla icra takibi başlatılmış olmalıdır. (Yeni düzenleme ile birlikte Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerine başvuruda bulunmalı.
)
Yukarıda belirtilen şartlar sağlandığı takdirde velayeti kendisine verilmeyen taraf Kanun gereğince şikayet hakkına sahip olacaktır.
Burada özellikle belirtmek istediğimiz bir husus bulunmaktadır. Çocuğun icra yoluyla teslimi kalkmıştır. Çoğu şehre pilot uygulama gelmiştir. Bu uygulama olan şehirlerde çocuk görüşme merkezleri bulunmaktadır. Çocuk görüşme merkezlerinde anne odası ve baba odası bulunmaktadır. Anne ve baba, çocuğun teslim ve alımında hiçbir şekilde karşılaşmamaktadır.
Çocuk ile kendisi arasında kişisel ilişki tesisi kurulan taraf müşterek çocuğu, çocuk görüşme merkezinden teslim alabilmektedir. Şayet velayet hakkı kendisinde olan taraf kişisel ilişki gün ve saatlerinde çocuğu getirmezse, karşı taraf Aile Mahkemesine şikayet edebilmektedir.
Çocuk Göstermeme Suçunun Cezası
7343 sayılı Kanunun 44. maddesi ile 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’nun 41. maddesinden sonra gelmek üzere “Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulması” başlığı altında “Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine muhalefet” kenar başlığı ile 41/F maddesi eklenmiştir;
“(1) Çocuk teslimine dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin teslim emrine aykırı hareket edenler ile emrin gereğinin yerine getirilmesini engelleyenler, bir ay içinde yapılacak şikâyet üzerine, fiil suç teşkil etse dahi, üç aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılır.
(2) Çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin teslim emrine aykırı hareket edenler ile emrin gereğinin yerine getirilmesini engelleyenler, bir ay içinde yapılacak şikâyet üzerine, üç günden on güne kadar disiplin hapsiyle cezalandırılır.
(3) Kişisel ilişki kurulması için kendisine çocuk teslim edilen hak sahibi, ilam veya tedbir kararında belirtilen sürenin bitiminde çocuğu belirlenen yere getirmezse, bir ay içinde yapılacak şikâyet üzerine, fiil suç teşkil etse dahi, üç aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılır.”
Çocuk Göstermeme Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme
Çocuk göstermeme kapsamında şikâyete bakacak görevli ve yetkili mahkeme, işlemi yapan müdürlüğün bulunduğu yer aile mahkemesidir.
Disiplin hapsi ile cezalandırmaya ilişkin kararlar, kesinleşmesini müteakip Cumhuriyet başsavcılığı tarafından infaz edilir. Bu kararlar kesinleştiği tarihten itibaren iki yıl geçtikten sonra yerine getirilemez.
Çocuk Göstermeme Suçunda Şikayetin Süresi
Çocuk göstermeme suçu takibi şikayeti bağlı bir suç olup resen kovuşturma yapılan bir suç değildir.
Velayeti kendisine verilmeyen ancak mahkemece çocukla kişisel ilişki kurma günleri tesis edilen taraf, icra takibi başlatmasına rağmen karşı tarafın çocuğu teslim etmemesi üzerine mahkemeye yapacağı şikayet ile velayeti kendisine bulunan tarafın cezalandırılmasını talep edebilir.
İcra ve İflas Kanunu’nun 347. maddesine göre, “Bu Bapta yer alan fiillerden dolayı şikâyet hakkı, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer.”
Söz konusu madde uyarınca, çocuk tesliminin gerçekleşmemesinin öğrenilmesinden itibaren üç ay içerisinde ve her halükarda bir yıl içinde çocuğu teslim etmeyen aleyhine şikayette bulunulması gereklidir. Süresi içerisinde şikayette bulunulmadığı takdirde alacaklının şikayet hakkı düşer.
30 Kasım 2021 tarihli 31675 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7343 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkına Kanun ile çocuk teslimi ve çocukla kişisel kurmak için Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerince yerine getirileceği bildirilmiştir.
Çocuğu Göstermeyen Velayeti Kaybeder Mi?
Maalesef ülkemizde boşanmalar genellikle medeni şekilde sonlandırılamamakta, boşanma aşamasında çiftler birbirlerine karşı düşman haline gelebilmektedir. Boşanma davalarında iyi insanların kötü yüzünü, ceza davalarında ise kötü insanların iyi yüzünü görmekteyiz.
Boşanma davalarında en çok zarar görenler de çocuklar olabilmektedir. Çocuk, velayet hakkı kendisinde olan taraf tarafından dolduruşa getirilebilmektedir. Çocuk, yaşı da küçükse eğer durumları anlamakta zorluk çekmektedir.
Velayet hakkı kendisinde olan taraf, çocukla kendisi lehine kişisel ilişki kurulan tarafla çocuğun görüşmesinde sıkıntı çıkarabilmektedir.
Velayet kararı mahkemenin yapmış olduğu incelemeler neticesinde belirlendiğinden herhangi bir sebep yokken velayetin değiştirilmesi gündeme gelmez. Ancak değişen durumlara göre çocuğun velayetinin tekrar düzenlenmesi konusunda gündeme gelecektir. Çocuğu haklı bir neden olmaksızın zamanında teslim etmemek, çocuğu göstermemek; çocuğun ebeveyni ile ilişki kurmasına mani olarak çocuğun menfaatini tehlikeye atmak demektir. Bu sebeple velayet kararının değiştirilmesi uygun olacaktır.
Yani mesela velayet hakkı anneye verilmiş diyelim. Anne çocuğun kişisel ilişki tesisini sık sık aksatıyorsa velayet değişikliği gündeme gelebilecektir. Her ne kadar çocuk her şeyden önce anne sevgisine muhtaç kabul edilse de yargı babanın da çocuğu belirli günlerde görmesi gerektiği kanaatindedir. Olağanüstü bir durum varsa kişisel ilişkinin kaldırılması gündeme gelebilecektir. Ancak kişisel ilişkinin kaldırılmasını ya da kısıtlanmasını gerektiren bir durum yok ise çocuğu sürekli olarak göstermeyen taraftan velayet hakkı alınabilecektir.
Çocuğu Gösterememek İçin Adres Değiştiren Ebeveyn
Çocuğun velayetinin kendisine verilen eşin yani davalının celp edilen icra dosyasında kişisel ilişki günlerinde çocuğu bulundurmadığı, değişen adresin dosyaya bildirilmediği, ve müteaddit araştırmalara rağmen davalı adresinin bulunmadığı, çocuğun davacı ile kişisel ilişkisini engellediği, davalının bu sebeple çocuğun aile bağlarını özellikle fikri gelişimini olumsuz etkilediğini düşünen Yargıtay bu sebeplere dayanarak TMK 183 uyarınca velayetin değiştirilmesine karar vermiştir.
Yine Yargıtay bir kararında ‘Anne, küçüğü kaçırdığından ve kişisel ilişki hakkını zedelediğinden ana ile küçüğün kişisel ilişki hakkının kaldırılması gerekir.’ Toplanan deliller ile davalı annenin davacıyı tehdit ettiği, küçükle kişisel ilişkiyi zedelediği, bununla da kalmayarak küçüğü okuldan kaçırdığı ve yükümlülüklerine aykırı hareket ettiğinden bahisle velayetin davalı anneden alınarak davacı babaya verilmesi gerektiğine karar verilmiştir.
Yargıtay 2.HD. 2016/ 10491E. 2016/11696 K. ve 14.06.2016 T. kararında kişisel ilişki düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim, bakım, ahlak bakımından yararları esas alınır. Baba öldüğü taktirde büyükbaba ve büyükannenin ikame edilerek, babaya uygun olabilecek genişlikte kişisel ilişkilerinin düzenlenmesi TMK 325’e aykırıdır denmektedir. Kişisel ilişki süresi üst soydan daha kısa tutulmalıdır.
Çocukla kişisel ilişki kurma ölçütünde sadece bunu talep edenin özlemini giderme, akrabalık bağını hissetme gibi normal hususlar değil, çocuğun menfaatine yönelik diğer hususlarda öne çıkmaktadır. Çocukla ilişki kurmak isteyen ebeveynin bağımlılıkları, ahlak dışı yaşamı, düzenli hayatı yok ise ebeveyn velayet davası ile kişisel ilişki kurulmasının önüne geçebilir.
Çocuğu Göstermeyenin Ceza Alması İçin Neler Yapabilirsiniz?
Şikayet süresi 30 Kasım 2021′ de yürürlüğe giren Kanun uyarınca 1 Aydır.
Şikayet dilekçenizin hazırlanması ve başvuru sürecinde İcra Ceza Mahkemeleri’ ne başvuru usulü tamamen kalkmıştır. Yetki ve denetim; Aile Mahkemelerine devredilmiştir. Artık İcra Ceza yetkili değildir, Aile Mahkemesi yetkilidir.
Bir aylık hak düşürücü süre içerisinde delilleriniz ile birlikte çocuk tesliminde görevli Müdürlüğe başvurarak ihtar gönderilmesini talep etmelisiniz.
Usulüne uygun tebliğe rağmen müdürlüğün belirlediği yer ve teslim tarihinde eğer çocuk gösterilmez yani teslim edilmez ise disiplin hapsi hükümleri uygulanır.
Çocuk ile Kişisel İlişki Kurulmasında Şartlar Nelerdir?
Çocuğun öncelikle sağlık bakımından yararı gözetilir. Sağlık sorunlarının belirlenmesi ve rapor alınması önemlidir. Çocuk külfetli yolculuklara zorlanmamalıdır.
Çocuğun eğitim bakımından yararı gözetilir. Okul dönemleri, kursları ve tatilleri nazara alınarak kişisel ilişki kurulmalıdır. Çocuğun okul ve kurs günleri kişisel ilişki düzenlenmesi yapılmamalıdır.
Çocuğun ahlak bakımından yararı öncelikli olmalıdır.
Çocuğun yaşı bakımından; anne bakım ve şefkatine muhtaç bir çocuk ise bu durum mahkemede nazara alınır.
Çocuğun güvenlik bakımından yararı öncelikli dikkate alınır.
ÇOCUĞUN AHLAKI, CİNSEL GÜVENLİĞİ, CAN GÜVENLİĞİ TEHLİKEYE GİRMİŞ İSE KİŞİSEL İLİŞKİNİN KALDIRILMASI GÜNDEME GELEBİLECEKTİR. YİNE ÇOCUĞUN HUZURU TEHLİKEYE GİRECEKSE KİŞİSEL İLİŞKİ KALDIRILABİLİR.
Sonuç olarak; ebeveynlere tavsiyemiz; çocuğu göstermemek için haklı bir neden yoksa çocuğu sık sık göstermemek ya da sürekli olarak göstermemek velayetin değişikliğine sebep olabilir. Ancak çocuğun ruh sağlığı olumsuz etkileniyorsa, çocuğun can güvenliği, ahlakı, cinsel güvenliği tehlikeye giriyorsa mutlaka kişisel ilişkinin kaldırılması davası açabilirsiniz.