BEDELSİZ KALMIŞ SENEDİ KULLANMA SUÇU VE CEZASI
Suçun maddi unsurunu oluşturan hareket, bedelsiz kalmış bir senedin kullanılmasıdır. Senetten anlaşılması gereken, hukuki sonuç doğurmaya elverişli olan ve borç içeren bir belgedir. Bu belge kambiyo senedi olabileceği gibi adi senet de olabilir.
Kullanmaktan kasıt sadece icra dairesinde takibe koymak değildir. Başka şekilde de kullanma söz konusu olabilir. Örneğin senet bir başkasına ciro edilmek suretiyle de kullanılabilir. Bedelsiz senedi başkasına ciro etmek suretiyle kullanma halinde diğer şartları da varsa ayrı dolandırıcılık suçundan da ceza vermek gerekir.
Uygulamada bu suç daha çok bedeli ödenmiş olup ve fakat alacaklıdan geri alınmamış bir senedin icra dairesinde takibe konuşmak suretiyle uygulayıcıların önüne gelmektedir.
Alacaklı senedin bedelini aldığı halde icra dairesinde senedi icraya koyarak bedelini aldığı senedin tahsilatını tekrar tekrar yapmaya çalışmaktadır.
BEDELSİZ SENEDİ KULLANMA SUÇUNUN CEZASI NEDİR?
TCK m. 156 “Bedelsiz kalmış bir senedi kullanan kimseye, şikayet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası verilir.”
BEDELSİZ SENEDİ KULLANMA SUÇUNDA KORUNAN HUKUKİ DEĞER NEDİR?
Bu suçla esasen kişilerin ticari hayattaki işlemlerini güven içerisinde yapabilmeleri korunur.
BEDELSİZ SENEDİ KULLANMA SUÇUNUN UNSURLARI NELERDİR?
Suçun Hukuki Konusu: Suçun hukuki konusunu “bedelsiz senet” oluşturmaktadır. Buradaki bedelsizlik, senette yazılı meblağın ödenmesi veya ödeme yerine geçen herhangi bir hukuki sebebin ortaya çıkması nedeniyle senette yazılı bedelin artık borçluya karşı ileri sürülememesidir. Senedin kim tarafından ödenmiş olduğunun önemi yoktur.
Fail: Fail bakımından herhangi bir özellik arz etmez. Suçun faili herkes olabilir.
Mağdur: Suçun mağduru, bedelsiz kalan senedin borçlusu görünen kişidir. Suçun mağduru herhangi birisi olabilir.
Eylem: Suçun maddi unsurunu oluşturan hareket, bedelsiz kalmış bir senedin kullanılmasıdır. Bu hareket, söz konusu senedin yeniden ödenmesini talep etme veya senet ile icra takibi başlatma şeklinde ortaya çıkabilir.
SUÇUN HUKUKİ AYKIRILIK UNSURU: Hukuka aykırılık, failin fiilinin bütününün hukuk düzenine aykırı olmasını ifade eder. Eğer ki; failin fiilini hukuka uygun hale getiren bir durum varsa, bu fiil artık suç olmaktan çıkar. TCK’da düzenlenen hukuka uygunluk nedenleri; kanun hükmünü icra, meşru savunma, hakkın korunması ve ilgilinin rızası olarak sayılabilir. Bedelsiz senedi kullanma suçu bakımından ise suçu hukuka uygun hale getiren herhangi bir sebebin varlığı halinde suç hukuka aykırı olmaktan çıkar.
SUÇUN MANEVİ UNSURU: Suçun manevi unsurunu genel kast oluşturmaktadır. Suçun taksirli hali kanunda düzenlenmemiş olduğundan, suçun taksirle işlenebilmesi mümkün değildir. Failin, senedin daha önceden bedelsiz kaldığını biliyor olması gerekir.
Zorunluluk hali bu suç bakımından kusurluluğu kaldıran bir sebep olarak düzenlenmiştir.
BEDELSİZ SENEDİ KULLANMA SUÇUNDA ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ NASILDIR?
Teşebbüs: Bedelsiz senedin kullanılması suçu “sırf hareket suçudur.” Failin mutlaka senet bedelini tahsil etmiş olması gerekmez. Mağdurun veya başkasının zarara uğraması da gerekmez. Failin bedelsiz senedi kullanmaya yönelik elverişli hareketlerle suça icraya başlamasına rağmen elinde olmayan sebeplerle suçu tamamlayamaması halinde suça teşebbüs söz konusu olabilir.
İştirak: Bir suç, birden fazla kişi tarafından işlendiği takdirde suça iştirak hükümleri uygulama alanı bulur. TCK’daki düzenlemeye göre; suça iştirak, yardım etme veya azmettirme şeklinde olabilir. Yardım eden, suçun icrasına maddi manevi destek olan kişi, azmettiren ise; aklında suç işleme düşüncesi olmayan kişiye suç işleme kararı verdirerek suç işlemesini sağlayan kişidir. Bedelsiz senedi kullanma suçu bakımından ise, suça iştirakin her türlüsü mümkündür.
İçtima: Ceza kanunumuzda kural olarak ne kadar suç varsa o kadar ceza verilir. Ancak içtima hükümleri gereğince birden fazla suç işlenen bazı durumlarda birden çok suç bir suçta toplanmış olabilir. Fail bu durumda suçların içtimaı esasına göre cezalandırılır. Bu suçların hepsinin ayrı ayrı cezalandırılması öngörülüyorsa burada gerçek içtima vardır. Bir fiille birden çok suçun meydana gelmesine sebebiyet veren kişi, bu suçlardan en çok cezayı gerektirenle cezalandırılır. Bu duruma fikri içtima denir. Bedelsiz senedi kullanma suçu bakımından ise, suç aynı zamandan zamanda belgede sahtecilik oluşturan fiilere de yol açmışsa gerçek içtima hükümlerine göre, her fiil ayrı ayrı cezalandırılır.
BEDELSİZ SENEDİ KULLANMA SUÇUNDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME NERESİDİR?
Suçun işlendiği yer asliye ceza mahkemesidir.
BEDELSİZ SENEDİ KULLANMA SUÇUNDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ NASILDIR?
Bedelsiz senedi kullanma suçunda zamanaşımı süresi 8yıldır.
SUÇTA MUHAKEME USULLERİ: Suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlanmıştır. Şikayet hakkına sahip olan kişi, bedelsiz kalmış senedi ödeme yükümlülüğüyle karşı karşıya kalmış olan kişidir.
ŞİKAYET SÜRESİ NE KADARDIR ? Kanunumuzda şikayete tabi olan suçlarda şikayet süresi 6 ay olarak belirlenmiştir. Bu süre içerisinde şikayet edilmediğinde şikayet hakkı sona erer.
SUÇUN CEZASI NE KADARDIR : Bu suçu işleyen kişiye verilecek olan ceza kanunda 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası olarak düzenlenmiştir. Suçun yaptırımı olarak hem adli para cezası hem de hapis cezası olarak belirtilmiştir. Bu nedenle bedelsiz senedi kullanma suçundan verilen hapis cezası bir yıl veya altında olsa dahi hapis cezası adli para cezasına çevrilmeyecektir.
SUÇTA UZLAŞTIRMA USULÜ: Uzlaştırma kurumu CMK m. 253’de düzenlenmiştir. Uzlaşma; suçun mağdurunun suç şüphelisiyle anlaşması sonucunda ceza yargılamasının sona ermesidir. Uzlaşma şikayetten vazgeçme değildir. Bedelsiz senedi kullanma suçu uzlaştırma hükümlerine tabidir. Uzlaştırmaya tabi olan suçlar soruşturma aşamasında savcı tarafından, kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından uzlaştırma bürosuna gönderilir.